Varikosel

Varikosel Nedir?

Erkeklerde testislerden çıkan kirli kanı taşıyan toplardamarların (venlerin) bozukluğu nedeniyle iyi görev yapamaması ve buna bağlı içindeki kirli kanı kalbe taşıyamamasıdır. Bu toplardamarlar içinde biriken kirli kan nedeniyle damarlar şişer, buruşuk bir hâl alır. İnsanlarda (özellikle kadınlarda) bacaklarda oluşan “Varislerin testislerdeki benzerine “Varikosel” denir.

Varikosel doğuştan gelen bir hastalıktır.

1. Erkek kısırlığının en sık görülen ve düzeltilebilen nedenlerinin başında varikosel gelmektedir. Toplumda erişkin erkeklerin %15 sinde görülmektedir.
2. Çiftlerin %15’i korunmamaya rağmen bir yıl içinde çocuk sahibi olamaz.
3. Çiftlerin 1/8’i (sekiz çiftten biri) ilk çocuk sahibi olmada problem yaşar; 1/6’sı (altı çiftten biri) ikinci çocuk olmasında problem yaşar.
4. Erkek ve kadında hiçbir neden bulunmamasına rağmen çiftlerin yüzde 25’i çocuk sahibi olamaz.
5. İlk çocuk sahibi olamama ile müracaat edenlerin %40’ında, ikinci çocuk sahibi olmak isteyenlerin %63’ünden varikosel sorumludur.

* VARİKOSEL ERKEK KISIRLIĞININ %15’İNDEN SORUMLUDUR.

Varikoselin Neden Olduğu Olumsuzluklar;

1. Çocuk sahibi olamama.
2. Varikoselin olduğu tarafta bulunan testisin gelişememesi ve küçük kalması.
3. Ağrı ve rahatsızlık hissi.
4. Erkeklik hormonu üretiminde azalma. (Hipogonadizm)

Varikoselin Sperm Kalitesini Bozma Mekanizması;

1. Testislerde ısı artışına sebep olur.
2. Genişlemiş damarların (toplardamar) atar damara baskı yaparak testisin temiz kanla beslenmesini bozması.
3. Testis toplardamarlarının atması gereken atıkları atamamasına sebep olur.

Teşhis (Tanı) Nasıl Konur?

Teşhiste en önemli yöntem, tecrübeli bir Üroloji Uzmanının yapacağı muayenedir. Muayene mutlaka ayakta yapılmalıdır. Muayeneye göre Varikosel 3 dereceye (grade) ayrılır:

1. Grade I (derece I): En hafif derece olup ayakta muayenede ancak öksürük/ıkınma gibi karın içi basıncını artıran durumlarda el ile varisi damarları hissetmekle ortaya konur.
2. Grade (derece II): Ayakta muayenede karın içi basıncını artırmaya gerek olmadan el ile varisleri hissetmek
3. Grade (derece III): En ağır tip olup, ayakta gözle görülebilen varisli damarlar söz konusudur.

Tanıda ikinci basamak: Skrotal Renkli Doppler Ultrasonografi tetkikidir. Bu tetkikle hasta damarların çapları, bu damarlara kirli kanın geri dönüp dönmediğini, testiste hacim kaybı olup olmadığını ortaya koyar.

Sperm tahlili (spermiogram): Varikosel spermde sayı, hareket ve şekil bozukluğuna (morfoloji) neden olabilir. Hastanın değerlendirilmesinde ideal olan 2 ayrı sperm tahlili (spermiogram) yapılmasıdır; iki sperm tahlili arasında 7 günden az ve 3 haftadan fazla süre olmamalıdır.

Sperm sayısı 5 milyondan az ise: Genetik testler (Karyotip ve Y kromozom) yapılmalıdır.

Genetik testler sonucunda bir bozukluk saptanmış ise Varikosel muhtemelen tesadüfen bulunmuştur ve bu hastalarda Varikosel tedavisi fayda sağlamayacaktır.

Subklinik Varikosel: Cerrahın muayenesinde tespit edemediği ancak Skrotal Renkli Doppler Ultrason ile ortaya konan varikoseldir. Bu tip olguların cerrahi tedavi sonuçları yüksek dereceli Varikosel tedavi sonuçlarından çok düşüktür.

Normal Sperm Analizi Nasıl Olmalı?

1. Hacim en az 1,4 mililitre (ml) olmalı.
2. Total sperm sayısı en az 16 milyon olmalı.
3. Total sperm hareketi en az %42 olmalı.
4. İleri sperm hareketi en az %30 olmalı.
5. Canlılık en az %54 olmalı.
6. Normal şekilli spermler en az %4 olmalı.

Azoospermi: Sperm analizinde hiç sperm görülmemesi durumu.

Oligozoospermi: Spermin hareket yetersizliği.

Teratospermi: Spermde şekil bozukluğu.

* Varikosel cerrahisi mutlaka mikro cerrahi teknik ile yapılmalıdır.

Varikosel Ameliyatının Faydaları:

1. Tedavi sonrası ağrı düzelme oranı %70.
2. Sebebi bilinmeyen kısırlıkta %25 iyileşme.
3. Erkeklik hormonu eksikliği düzelmesi.
4. Azoospermili* (sperm analizinde hiç sperm görülmemesi) hastalarda cerrahi sonrası %44 oranında hastada sperm analizinde sperm çıkması sağlanır.
5. Varikosel cerrahisi sperm DNA’sını düzeltir. Bu sayede mükerrer düşüklerin önüne geçirilir, tüp bebek tedavisi sonrası başarı oranı arttırır.
6. Testis biyopsisinde sperm gelişimini durduğu durumlarda düzeyinde kalmış
   olgunlaşmada son evreye erişememiş sperm varlığında cerrahi işlemin ciddi faydası
   görülmektedir.

Varikosel Ameliyatı Sonrası Tekrarlama İhtimali
Radyoloji doktorları tarafından yapılan embolizayson tekniğinde;
Tekrarlama oranı Yüzde 7
Testise su toplaması (hidrosel) oranı yüzde 10

• High İligation tekniğinde

Tekrarlama oranı yüzde 23

Testisin şişme oranı yüzde 8

Subinguinal Mikrocerrahi tekniği tekrarlama oranı binde 4 Testisin şişmesi (hidrosel) oranı binde 44.

Tekrarlama oranı ve hidrosel olma ihtimalinin en düşük olduğu teknik olan “Subinguinal Mikrocerrahi” Prof. Dr. Tahir Karadeniz tarafından varikosel ameliyatlarında uygulanan tekniktir. Ameliyat sırasında “Mikrocerrahi Doppler Cihazı” kullanarak testis atar damarlarının korunması ameliyatın önemli bir detayıdır. 

Ameliyat sırasında hastalıklı toplardamarı kasık seviyesinden bağlayıp testise kadar uzatıp çıkarıyoruz. Eğer testis seviyesindeki toplardamarlara müdahale edilmezse yüzde 10 hastalığın tekrarlama riski oluşur. (Hastaların sıklıkla sorduğu ameliyatta damar çıkarıyor musunuz?) sorusunun cevabı budur.

Bu makale EAU (Avrupa Üroloji Birliği) ve AUA (Amerikan Üroloji Derneği’nin) 2024 yılı
Kasım ayı güncellemelerine göre düzenlenmiştir.